Deprem sonrası içme ve kullanma suları büyük risk oluşturuyor

Düzce Üniversitesi, Dr. öğretim üyesi Pınar Sevim Elibol’un yürütücülüğünü yaptığı Kahramanmaraş il merkezi içme-kullanma su kaynaklarındaki su kalitesi parametrelerinin araştırılması projesi, TÜBİTAK 1002-C acil çağrı dahilinde desteklenmeye hak kazandı.
Kahramanmaraş ili Pazarcık merkezli 7.7 ve Elbistan Merkezli 7.6 büyüklüğünde iki deprem sonucunda il genelindeki içme ve kullanma suyundaki riskleri belirlemek ve çözüm önerileri sunmak amacıyla oluşturulan proje çalışmalarına başlandı.
Bu projede, iki büyük depremin merkez üssü olan Kahramanmaraş bölgesinde içme ve kullanma suyu kaynaklarının kalite parametreleri incelenecek. Yapılacak olan saha çalışmaları ile insan yaşamı için vazgeçilmez olan temiz suya erişim açısından bölgedeki su kaynaklarından numune alınarak analiz edilecek.
Ayrıca, Kahramanmaraş bölgesinde düzenli depolama alanları veya atık bertaraf tesisleri gibi risk oluşturabilecek noktalar ile içme suyu hatlarının kesiştiği ve su kalitesini etkileme ihtimali yüksek noktalar belirlenerek, saha ziyareti gerçekleştirilecek. Belirlenen bu noktaların yanı sıra içme ve kullanma suyu kaynaklarının çeşitli noktalarından numuneler alınarak koordinat bilgisi kaydedilecek ve analizler için numuneler toplanacak.
Proje ile ilgili açıklamalarda bulunan proje yürütücüsü Dr. Öğr. Üyesi Pınar Sevim Elibol, “Depremler su kalitesini çeşitli şekillerde etkileyebilmektedir. Su kaynaklarının kirlenmesi, su akışındaki değişiklikler, kirleticilerin salınması ve heyelanlar bu yollardan bazılarıdır. Deprem dolayısı ile yeraltı ve yer üstünde meydana gelen ani jeolojik değişiklikler mevcut su kaynaklarını ve bu kaynakları besleyen yeraltı ve yerüstü kollarında fiziksel, kimyasal ve biyolojik değişikliklere sebep olabilmektedir. Bu değişiklikler de insani tüketime yönelik kullanılan sulardaki kalite parametrelerini olumsuz yönde etkileme riski taşımaktadır. 06.02.2023 tarihinde yaşanan Kahramanmaraş ili Pazarcık merkezli 7.7 ve Elbistan Merkezli 7.6 büyüklüğünde iki deprem Kahramanmaraş il merkezi içme-kullanma su hatlarında büyük hasarlara sebep olarak insanların temiz suya erişimini kısıtlamıştır. Deprem içme suyu isale hattı borularında, su depolama tanklarında ve kuyularda çatlaklara veya kırılmalara neden olarak kirleticilerin su kaynağına girmesine neden olabilir. Kirleticilerin yine depremin etkisi ile yakındaki su kaynaklarını yer altı depolama tanklarından, düzenli depolama alanlarından ve atık bertaraf alanlarından kirleticilerin salınmasına neden olabilmektedir. Depremlerin su kalitesi üzerindeki etkisinin boyutu, depremin şiddetine, su kaynağının türüne ve su kaynağının depremin merkez üssüne yakınlığına bağlı olarak değişebileceğini not etmek önemlidir” ifadelerine yer verdi.
Projede ayrıca; Prof. Dr. Abdurrahim Aydın, Doç. Dr. Erdem Elibol, Öğr. Gör. Dr. Taner Yoldaş, Dr. Araştırma Görevlisi Nilüfer Ülgüdür de yer alıyor.